مسئولیت اجتماعی،گروهی از تعهدات است که فرد و یا سازمان در عملکرد خود مجبور به عمل در جهت آن تعهدات و حمایت ها و بالا بردن آن می باشد.
یک فرد و یا سازمان مسئولیت پذیر، حتی پا را فراتر گذاشته و خود را به عنوان یک شهروند در جامعه دانسته و در جستجوی موقعیت هایی است تا در جهت جامعه عمل نماید.
برای دستیابی به مسئولیت اجتماعی، فرد و/یا سازمان باید تنها در چارچوب قانون عمل کند نه بیشتر و این قانون در واقع همان استاندارد است.عمل بر اساس استانداردهای مسئولیت پذیر،پیروی از استانداردهای با پایه اخلاقی و قانونی در رفتار است.
استاندارد مسئولیت اجتماعی، یک چارچوب مفهومی است و رهنمودهای وسیعی را به منظور توصیف و اجرایی نمودن مسئولیت اجتماعی افراد فراهم می نماید.
این مفاهیم و رهنمودها، در یک سطح عمومی نوشته شده اند، بنابراین باید متخصصین در حالت های منحصر به فرد، براساس نیازهای محلی اقشار مختلف و نیز نیازهای آموزشی ،فرهنگی و توسعه که موردنیاز آحاد ملت می باشد، بیانیه ها را فراهم کنند.
سیستم نوین سازمان جهانی استاندارد(ISO )،سیستم نوین مدیریتی است که خود تلفیقی از مدیریت منابع انسانی و استانداردهای سیستم مدیریت است و سیستم مدیریتی مسئولیت اجتماعی نامیده می شود. در این سیستم، توجه به تمامی افراد ذینفع (Stakeholders) معطوف شده است و مشتری مفهومی گسترده تر دارد.
مفهوم استاندارد و مسئولیت اجتماعی
مفهوم استاندارد و مسئولیت اجتماعی رامی‌توان از سه دیدگاه در نظر گرفت:
الف)فرد، در جامعه اطلاعاتی، باید اهمیت اطلاعات را برای یک جامعه آزاد تشخیص دهد. فردی که مسئولیت اجتماعی دارد با رعایت مفاهیم اطلاعاتی و به طور اساسی برای پایه ریزی دموکراسی باید به اطلاعات دسترسی پیدا کند. این فرد اطلاعات بیرونی را کسب می‌کند و درمی‌یابد دسترسی منصفانه به اطلاعات پایه و اساس آزادی است.
شاخص های مطرح شده در دیدگاه الف:۱ -جستجوی اطلاعات از منابع گوناگون،مفاهیم، نظام‌ها و فرهنگ ها۲ -رعایت اصول دسترسی منصفانه به اطلاعات
ب) فرد در جامعه اطلاعاتی، به رفتار اخلاقی فناوری اطلاعات و ارتباطات پایبند است. فردی که مسئولیت اجتماعی دارد استانداردهای اخلاقی سطح بالا را برای دسترسی،ارزیابی و استفاده از اطلاعات بکار می‌برد. این فرد اهمیت دسترسی منصفانه به اطلاعات را در جامعه آزاد تشخیص می‌دهد.
شاخص های استاندارد مطرح شده دردیدگاه ب:۱ -رعایت اصول آزادی هوشمندانه ۲ -رعایت صداقت ۳ -استفاده از مسئولیت فناوری اطلاعات
ج)فرد در جامعه اطلاعاتی، بطور فعال در گروه‌ها شرکت می‌کند، به دنبال اطلاعات تولید شده بوده و به آن پایبند است. فردی که مسئولیت اجتماعی دارد، در کارهای اطلاعاتی جستجوگر است و با افراد گوناگون برای مشخص کردن مشکلات اطلاعاتی و برای جستجوی راه حل‌ها همکاری می‌کند.
شاخص های استاندارد مطرح شده در دیدگاه ج:۱ -سهیم شدن در دانش و اطلاعات با دیگران۲ -احترام به عقاید دیگران و زمینه‌ها و دانش شرکایشان۳ -همکاری با دیگران، به منظور تشخیص مشکلات اطلاعاتی و به منظور جستجوی راه حل ها۴ -همکاری با دیگران، به منظور طراحی،توسعه و راه حل های اطلاعات تولید شده
مروری بر این سه دیدگاه و شاخصهای مطرح شده در آنها نشان می‌دهد که استاندارد مسئولیت اجتماعی می‌تواند به طور موثر و راهگشا در حوزه ارتباطات و رسانه‌ها به کار گرفته شود. اساسا این استاندارد طوری طراحی شده است که با همه انواع سازمانها دربخشهای خصوصی، دولتی، غیر انتفاعی، اعم از بزرگ و کوچک و اعم از اینکه در کشورهای پیشرفته یا در حال توسعه فعالیت می‌کنند، همخوانی داشته و متناسب با همه آنها باشد.
استاندارد مسئولیت اجتماعی یا ایزو ۲۶۰۰۰ مسئولیت اجتماعی را مسئولیت یک سازمان برای اثربخشی تصمیمات و فعالیتهای خود بر جامعه و محیط، از طریق رفتار شفاف و اخلاقی که شامل موارد زیر است تعریف کرده است: مدنظر قرار دادن انتظارات و توقعات سهامداران، همخوانی و مطابقت با قانون اجرایی و هنجارهای رفتار بین المللی و تعمیم آن در سراسر سازمان و به کار بستن در تمامی‌روابط آن .
زمینه تدوین استاندارد بین المللی مسئولیت اجتماعی،ازکنگره جهانی محیط زیست که در سال ۱۹۹۲ در ریودوژانیرو برگزار شد، شروع شد. در این کنگره ارتباط بین مسئولیت اجتماعی و پایداری سازمانها مطرح شد، سپس این موضوع در کنگره جهانی توسعه پایدار که در سال ۲۰۰۲ در آفریقای جنوبی برگزار شد نیز مورد بحث قرارگرفت. درآغاز سال ۲۰۰۳ سازمان ایزو یک گروه مشاورین استراتژیک را در مورد مسئولیت اجتماعی تشکیل داد . این گروه شامل نمایندگانی از سراسر جهان بوده و طیف وسیعی از گروههای ذینفع و ذیربط را در بر می‌گرفت ؛ از جمله دولت‌ها، سازمانها، کارگران، مصرف کنندگان، سازمانهای غیر دولتی، صنعت و بازرگانی. سپس هیئت مدیره فنی سازمان ایزو پیشنهاد تشکیل یک گروه کاری برای تهیه پیش نویس اولیه استاندارد بین المللی را داد و هدایت آن را نیز خود بعهده گرفت، ریاست این گروه کاری نیز مشترکا به عهده موسسات استاندارد دو کشور برزیل و سوئد واگذار شد . در ژانویه سال ۲۰۰۵ تعداد ۳۷ کشور عضو ایزو به موضوع مسئولیت اجتماعی رای مثبت دادند و ۳۲ کشور نیز برای مشارکت فعال در این امر اعلام آمادگی نموده و کارشناس معرفی کردند. از آن زمان تا کنون بحث و بررسی پیرامون این استاندارد وجود دارد و گروههای ذینفع در تلاشند بهترین نتیجه از استاندارد مسئولیت اجتماعی حاصل شود.
اگر چه هنوز نقاط ابهامی‌در این خصوص وجود دارد و این استاندارد تنها به ارائه رهنمود، بدون درنظر گرفتن شرایط محدود شده است، با این حال این واقعیت که استاندارد ایزو ۲۶۰۰۰، مسئولیت اجتماعی را در وسیع ترین مفهوم آن دربرگرفته و برای همه کاربرد دارد، به آن ارزش و اهمیت می‌بخشد و این امید را به وجود می‌آورد که با کاربردی شدن آن بتوان در همه عرصه‌ها به ویژه در دنیای رسانه‌ها شاهد احقاق حقوق مردم در حوزه ارتباطات واطلاعات و تحقق اخلاق رسانه ای بود.
گردآورنده : زهره خطیبی
مسئول روابط عمومی اداره کل استاندارد خوزستان