اقتصاد دورانی یا چرخشی (به انگلیسی (Circular Economy: که اغلب به آن Circularity نیز گفته می‌شود، یک نظام اقتصادی است که هدف آن کمینه کردن ضایعات و بیشترین استفاده از منابع است. این رویکرد بازسازی کننده در مقابل رویکرد سنتی اقتصاد خطی قرار می‌گیرد که در آن مدل تولید به صورت «دریافت مواد اولیه، تولید و دور انداختن» است. در یک نظام چرخشی، مصرف منابع ورودی، ضایعات خروجی و هدررفت انرژی با بستن یا کوچک کردن حلقه‌های مواد و انرژی کمینه می‌شود. از طریق طراحی، نگهداری، تعمیر، استفاده مجدد، بازتولید و بازیافت می‌توان به صورت بلندمدت به این اهداف دست یافت. مدافعین این ایده ادعا می‌کنند که چنین دنیای پایداری به معنای حتی اندکی کاهش در سطح کیفیت زندگی مصرف‌کنندگان نیست و می‌توان بدون هزینه اضافی برای تولیدکنندگان (یا کاهش درآمدشان) آن را محقق کرد. بحث آن است که مدل‌های کسب‌وکار با محوریت اقتصاد چرخشی می‌توانند به سودآوری مدل‌های خطی باشند که امکان استفاده از محصولات و خدمات مشابه را برای ما فراهم می‌کند.
اقتصاد چرخشی برای دستیابی به مدل‌هایی که به لحاظ اقتصادی و زیست محیطی پایدارند، بر حوزه‌هایی چون تفکر طراحی، تفکر سیستماتیک، گسترش طول عمر محصول و بازیافت متمرکز شده است.
گامی به سوی اقتصاد دورانی:
کاترین شواوچه رهبری اقتصاد دورانی را بر عهده دارد. دراین مقاله، او مقیاس چالش و چگونگی پیشرفت آن را توضیح می دهد.
اقتصاد دورانی ستونی از اقدامات اقلیمی در نظر گرفته می شود. برخلاف مدل خطی تولید و مصرف که در طول مراحل « دریافت مواد اولیه، تولید و دور انداختن » تکامل می‌یابد، هدف اقتصاد دورانی به حداقل رساندن استفاده از منابع خام با استفاده مجدد و کاهش ضایعات، آب و انرژی است. برای اولین بار، مجموعه ای از استانداردهای بین المللی برای اقتصاد دورانی شامل تعاریف، نحوه تغییر وضعیت و چگونگی اندازه گیری نتیجه و پیشرفت آن در حال نگارش است.
شواوچه مدتها قبل از اینکه با این طرح و ایده شناخته شود، برای تحقق و به توافق رسیدن اقتصاد دورانی تلاش می کرد. سابقه او گسترش دادن استانداردها و استفاده مناسب و معقول از منابع را در بر می گیرد که با شرکت ها و دولت محلی کار می کند تا اطمینان حاصل شود که گرما و فاضلاب می تواند جذب و استفاده مجدد شود. در شهر سوئز (و قبل از ادغام آن با Veolia)، او در حال توسعه یک استراتژی در سطح سازمان برای کاهش 50 درصدی انتشار گازهای گلخانه ای تا سال 2030 در راستای اهداف بین المللی آب و هوا بوده است.
امکان کار با ISO زمانی به وجود آمد که دولت فرانسه پیشنهاد ایجاد مجموعه ای از استانداردهای بین المللی برای اقتصاد دورانی را داد و او از این فرصت استفاده کرد. شواوچه می‌گوید: «من به این شغل بسیار علاقه مند بودم، زیرا عمیقاً متقاعد شده‌ام که باید یک روش جایگزین برای تولید و مصرف برای مقابله با تغییرات آب و هوایی پیدا کنیم. اکنون، او توسعه استانداردهای ISO را که هدف آن کمک به سازمان‌ها «در فکر کردن به ضایعات و پسماند به عنوان یک منبع» را رهبری می‌کند.
هدف اقتصاد دورانی به حداقل رساندن تحلیل منابع خام است.
سرعت بخشیدن به کارها:
شواوچه رویکرد متفاوتی را برای تهیه پیش نویس بسته جدید استانداردها پیشنهاد کرد. او معتقد است که کمیته باید اقدامی فوری در واکنش به "وضعیت بحرانی" زیست محیطی داشته باشد. بنابراین، به جای تهیه پیش‌نویس سه استاندارد یکی پس از دیگری، او با ISO همکاری می‌کند تا استانداردها به صورت موازی تدوین شوند. بخش اول استاندارد اصول اقتصاد دایره ای را تعریف می کند. بخش دوم انتقال از مدل کسب و کار خطی به دایره ای (چرخشی) را برای سازمان ها توضیح می دهد و بخش سوم نحوه ارزیابی دایره ای بودن در سطوح مختلف را مشخص می کند. ISO از توسعه بسته کامل استانداردها در یک بازه زمانی سه ساله حمایت می کند. او می‌گوید: « ISO ضرورت اقدام را متوجه شده است و بسیار حامی و پشتیبان بوده است. »
شواوچه می‌داند که هماهنگ کردن ده‌ها کشور در پشت بسته استانداردهای جدید تنها در سه سال یک چالش خواهد بود. همچنین، اقتصاد دورانی یک مفهوم نسبتاً جدید با پیاده‌سازی محدود در دنیای واقعی است، آخرین گزارش شکاف دورانی نشان می‌دهد که ما فقط از 8.6 درصد منابعی را که از زمین استخراج می‌کنیم دوباره استفاده می‌کنیم. گذار از اقتصاد خطی به اقتصاد دورانی به معنای درخواست از سازمان ها برای تغییر اصولی است که از زمان انقلاب صنعتی بر اساس آن ها فعالیت می کنند.
او می گوید: « اقتصاد دورانی واقعاً یک الگوواره جدید است که پیاده سازی آن آسان نیست، زیرا چیزهای بسیاری را در زندگی یک سازمان تغییر می دهد. »
مشارکت کشورها در نشست ها :
شواوچه در رهبری امور برای اهمیت تضمین از منصفانه بودن استانداردها و مرتبط بودن با همه کشورهای پهناور جغرافیایی به حضور نمایندگان آنها در نقش های رهبری تاکید کرده است. در مجموع 89 کشور از پنج قاره در کمیته فنی حضور دارند و انتظار می رود بسیاری از آنها در نشست بعدی که اواخر امسال در شهر کیگالی (پایتخت کشور افریقایی رواندا) برگزار می شود، شرکت کنند. او می‌گوید: «من واقعاً مطمئن شده‌ام که ما باید تا حد امکان فشار بیاوریم و کشورهای بیشتری را مشارکت دهیم. ما سعی می کنیم مردم را کنار هم قرار دهیم تا آنها را تشویق کنیم که با همفکری هم عمل کنند. »
شواوچه معتقد است که همکاری بین المللی برای تدوین مجموعه ای از استانداردها مربوط به اقتصاد دورانی نقشی کلیدی دارد. او روی همسوسازی کارشناسان و انتشار مجموعه استانداردها تا اوایل سال 2024 متمرکز شده است. او می‌گوید: «ما باید چیزی جدید و ارزشمند را روی میز بگذاریم و ارائه دهیم. "جامعه جهانی به ما نیاز دارد تا برای ایجاد آینده ای پایدار و سازگار با محیط زیست عمل کنیم. »
او می‌گوید پس از انتشار استانداردها، ناآگاهی در مورد اینکه اقتصاد دورانی چیست و چگونه کار می‌کند، دیگر بهانه‌ای برای سازمان‌ها نخواهد بود که از مدل خطی ناپایدار تولید و مصرف دور نشوند. چالش های زیادی پیش رو است، اما این یک نقطه عطف در گذار به سمت اقتصاد دورانی خواهد بود.
منبع:
https://www.iso.org/contents/news/2022/08/towards-a-circular-economy.html
مترجم: نجمه بوستانی
کارشناس اداره کل استاندارد خوزستان